- De oorlog in Oekraïne heeft geleid tot zeer hoge overheidsuitgaven in Rusland voor de militaire inspanningen.
- De extra overheidsuitgaven hebben de economische groei aangejaagd, maar zorgen ook voor hoge inflatie en krapte op de arbeidsmarkt.
- Volgens westerse economen belandt de economie van Rusland acuut in een recessie, als de oorlog in Oekraïne stopt.
- Lees ook: Rusland blijft olietankers inzetten die onder westerse sancties vallen: dat maakt het lastig om export van Russische olie te treffen
Oorlog is misschien wel de enige activiteit die de Russische economie overeind houdt. Volgens econoom Jay Zagorsky van Boston University is de voortzetting van de strijd in Oekraïne waarschijnlijk de belangrijkste reden dat Rusland niet afglijdt richting een economische recessie.
Dat komt doordat Rusland zijn economie aanjaagt met enorm hoge militaire uitgaven voor onder meer de wapenindustrie. Dit kan echter slechts tijdelijk een oplossing bieden voor de toenemende economische problemen van het land, zegt de econoom tegen Business Insider.
Problemen waar het Kremlin mee te maken heeft, zijn onder andere hoge inflatie, krapte op de arbeidsmarkt en complicaties bij de internationale handel.
“De Russische economie wordt op dit moment ondersteund door de hoge overheidsuitgaven, dus er zal geen vertraging optreden in welke sector van de economie dan ook waar de Russische overheid voorraden opkoopt”, geeft Zagorsky aan. Hij wijst daarbij op staatsuitgaven aan uniformen, laarzen, munitie en voedsel als onderdeel van de oorlogsinspanningen tegen Oekraïne. “Dus als er geen oorlog zou zijn, ja dan zou de economie onmiddellijk in een recessie belanden.”
Terwijl de oorlog voortduurt, is er onzekerheid over de timing van een economische teruggang, geeft econoom Yuriy Gorodnichenko van de Universiteit van Californië-Berkeley aan. Naar verluidt trekt Rusland in 2026 een recordbedrag van 13.200 miljard roebel, omgerekend 127 miljard euro, uit voor zijn defensiebudget. Dat zou de economie moeten stimuleren.
Echter, de staat kan dit soort monsteruitgaven niet eeuwig volhouden, volgens Gorodnichenko. “Met het geld van de overheid kunnen ze de economie drijvend houden, maar op een gegeven moment is het geld van de overheid op. Dan moeten ze stoppen met dit soort uitgaven en komt er een recessie.”
Rode vlaggen voor de economie van Rusland
De economie van Rusland staat voor tal van uitdagingen.
Inflatie is een van de grootste problemen waar Rusland mee kampt, aldus Zagorsky. Volgens de officiële statistieken stegen de consumentenprijzen in augustus met ruim 9 procent op jaarbasis. Maar Zagorsky denkt dat de inflatie wel eens veel hoger zou kunnen zijn dan dat.
De centrale bank van Rusland heeft de beleidsrente in september namelijk tot 19 procent verhoogd. “Dit suggereert voor mij dat de inflatie in werkelijkheid hoger zou kunnen zijn en dat de officiële rapportages geflatteerd zijn”, zegt Zagorsky.
De Russische economie wordt ook geplaagd door valutaproblemen als gevolg van westerse sancties. Die hebben de toegang van Rusland tot dollarbetalingen voor de internationale handel beperkt. Rusland moet hierdoor onder meer bij de internationale verkoop van olie betalingen in andere valuta afhandelen, wat voor extra complicaties zorgt.
Rusland heeft zich gewend tot alternatieve valuta, zoals de Chinese yuan, om de internationale handel op gang te houden. Maar dat gaat moeizaam, omdat Chinese banken en bedrijven steeds meer aarzelen om zaken te doen met Rusland uit angst om het doelwit te worden van secundaire sancties van de VS en andere westerse landen.
“Rusland verkoopt minder aan China en ontvangt minder voor producten die ze aan China verkopen. Al deze factoren dragen bij aan de economische problemen in Rusland”, aldus Gorodnichenko.
Gorodnichenko voorspelde eerder dat Rusland in 2025 een ernstige recessie zou kunnen meemaken, als het land met acute tekorten aan dollars te maken krijgt. Maar het is inmiddels onduidelijk of dat op korte termijn gebeurt, stelt de econoom. Wel zijn de olie-inkomsten van het land gedaald, terwijl de militaire uitgaven zijn gestegen.
“Rusland heeft niet alleen te maken met een verminderde vraag naar zijn producten, maar ook met een tamelijk dramatische prijsdaling van ruwe olie”, geeft Zagorsky aan. “De vraag is hoelang de Russische economie stand kan houden, ondanks deze sterke tegenwind.”
Zagorsky en Gorodnichenko zijn echter voorzichtig met voorspellingen over de timing van een recessie in Rusland. Dat zal uiteindelijk afhangen van hoelang de oorlog in Oekraïne - en dus de uitgaven voor de oorlog - zullen duren.
Gorodnichenko geeft aan dat onder meer van belang is of Rusland tekenbonussen voor gerekruteerde soldaten verder zal verhogen. Dat zou een indicatie zijn dat het land een tekort aan arbeiders heeft en dat de economie oververhit is. “Op een gegeven moment zullen ze kritieke beslissingen moeten nemen en zijn impopulaire maatregelen onvermijdelijk."